Linia kolejowa nr 4
Grodzisk Mazowiecki – Zawiercie | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dane podstawowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zarządca | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Numer linii | 4 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tabela SRJP | 100 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość | 223,824[1] km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rozstaw szyn | 1435 mm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sieć trakcyjna | 3000 V DC | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Prędkość maksymalna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lata budowy | 1971–1977 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rok otwarcia | 1977 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Linia kolejowa nr 4 Grodzisk Mazowiecki – Zawiercie, Centralna Magistrala Kolejowa (CMK) – linia kolejowa o długości 223,824 km, przebiegająca przez województwa mazowieckie, łódzkie, świętokrzyskie i śląskie. Linię wybudowano w latach 1971–1977.
Linia jest linią magistralną, prawie w całości dwutorową[1], normalnotorową, zelektryfikowaną[5] o znaczeniu państwowym[6] i europejskim – jako część linii E 65[7].
Przebieg
Linia rozpoczyna się na stacji Grodzisk Mazowiecki i do przystanku Jaktorów biegnie równolegle z linią kolejową nr 1 Warszawa Centralna – Katowice po jej północnej stronie. Za przystankiem Jaktorów linia nr 4 przebiega nad linią nr 1 i odgałęzia się na południe. Dalej linia przecina drogę krajową nr 50, linię kolejową nr 12 Skierniewice – Łuków (na którą można wjechać ze stacji Szeligi) oraz drogę ekspresową S8. Następnie linia przecina rzekę Pilicę, drogę krajową nr 48 i linię kolejową nr 22 Tomaszów Mazowiecki – Radom (na którą można wjechać ze stacji Idzikowice).
W okolicy Opoczna linia przebiega nad linią kolejową nr 25 Łódź Kaliska – Dębica (bez możliwości wjazdu na nią) oraz przecina drogę krajową nr 12. W dalszej części linia przecina drogi krajowe nr 74 i 42. W okolicy Włoszczowy linia przebiega nad linią kolejową nr 61 Kielce – Fosowskie (na którą można wjechać ze stacji Włoszczowa Północ i posterunku odgałęźnego Knapówka, co zapewnia połączenie CMK z Częstochową, Opolem i Wrocławiem oraz linią kolejową E 30).
Dalej CMK przecina linię kolejową nr 64 Kozłów – Koniecpol (na którą można wjechać ze stacji Psary) oraz drogę krajową nr 46. Za drogą nr 46 linia zmienia kierunek z południowego na zachodni i biegnie w tym kierunku aż do okolic Myszkowa, gdzie ponownie skręca na południe. Od okolic przystanku Myszków Mrzygłód do końcowej stacji Zawiercie linia biegnie równolegle z linią nr 1 (tory linii nr 4 są po stronie zewnętrznej, a linii nr 1 po stronie wewnętrznej)[8].
Linia przebiega przez województwa mazowieckie, łódzkie, świętokrzyskie i śląskie[8].
Linia podzielona jest na 4 odcinki[9]:
- A: Grodzisk Mazowiecki – Idzikowice (od 1,091 do 80,608)
- B: Idzikowice – Knapówka (od 80,608 do 160,588)
- C: Knapówka – Psary (od 160,588 do 170,479)
- D: Psary – Zawiercie (od 170,479 do 224,915)
Charakterystyka techniczna
Geometria linii, sieć trakcyjna, nawierzchnia kolejowa i rozjazdy są dostosowane do prędkości 250 km/h, zasilanie do 220 km/h, a obiekty inżynierskie są przebudowywane dla prędkości 300 km/h[10][11][12]. Linia wyposażona jest w czterostawną dwukierunkową samoczynną blokadę liniową[13] oraz system ETCS poziomu 1 w km 3,500–78,516 i 155,075–222,699[14]. Według stanu z 31 grudnia 2022 (aktualizacja 31 grudnia 2022) obowiązują następujące prędkości maksymalne dla pociągów[15]:
Wykaz maksymalnych prędkości w km/h[15] | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
tor 1 | odcinek linii | tor 2 | |||||||
pociągi pasażerskie | szynobusy | pociągi towarowe | km pocz | km końcowy | pociągi pasażerskie | szynobusy | pociągi towarowe | ||
160 | 80 | 1,091 | 1,395 | ||||||
200 | 1,395 | 1,813 | 160 | 80 | |||||
1,813 | 3,200 | 200 | |||||||
120 | 3,200 | 3,500 | 120 | ||||||
3,500 | 78,516 | ||||||||
160 | 78,516 | 80,300 | 160 | ||||||
80,300 | 82,400 | ||||||||
82,400 | 123,200 | ||||||||
123,200 | 125,200 | ||||||||
125,200 | 154,809 | ||||||||
154,809 | 156,496 | ||||||||
200 | 156,496 | 212,200 | 200 | ||||||
212,200 | 214,800 | ||||||||
160 | 214,800 | 222,400 | 160 | ||||||
110 | 100 | 222,400 | 224,889 | 110 | 100 | ||||
224,889 | 224,915 | ||||||||
nie zawiera ograniczeń z Wykazu Ostrzeżeń Stałych |
Według stanu z 7 lipca 2015 cała linia jest klasy D3, z wyjątkiem odcinka pomiędzy kilometrem 123,200 a 212,200, który jest klasy D4. Oznacza to, że maksymalny nacisk osi wynosi 22,5 t[16].
Według stanu z 1 czerwca 2015 sieć trakcyjna, w zależności od odcinka, jest przystosowana do prędkości maksymalnej od 160 do 200 km/h, obciążalność prądowa wynosi od 1725 do 2540 A, a minimalna odległość pomiędzy odbierakami prądu wynosi 20 m lub jest dowolna[17].
Infrastruktura
Rozgałęzienia
punkt | linia | kierunek | |
---|---|---|---|
Grodzisk Mazowiecki | 1 | Warszawa Centralna | |
Katowice | |||
Szeligi | 12[a] | Łuków | |
Idzikowice | 22[b] | Tomaszów Mazowiecki | |
Radom Główny | |||
Włoszczowa Północ | 61[c] | Fosowskie | |
podg. Knapówka | 61[d] | Kielce Główne | |
Psary | 64[e] | Kozłów | |
Zawiercie | 1 | Warszawa Centralna | |
Katowice | |||
182 | Tarnowskie Góry | ||
186 | Dąbrowa Górnicza Ząbkowice | ||
[8][18] |
Punkty eksploatacyjne
Na linii znajduje się 14 punktów eksploatacyjnych: 11 stacji kolejowych i 3 posterunki odgałęźne[18].
Rodzaj i nazwa | Zdjęcie | Liczba krawędzi peronowych | Infrastruktura | Dawne nazwy |
---|---|---|---|---|
stacja kolejowa Grodzisk Mazowiecki | 3 | przejście nad- i podziemne[19] zadaszenie peronów[19] urządzenia nagłaśniające[19] kasy biletowe i biletomaty[20] rampa i plac załadunkowy[21] bocznice[22]:
| Grodzisk (1845–1922) | |
stacja kolejowa Korytów | 0 | bocznica do Mach-Pol[22] | ||
stacja kolejowa Szeligi | 0 | |||
posterunek odgałęźny Biała Rawska | 0 | |||
stacja kolejowa Strzałki | 0 | |||
stacja kolejowa Idzikowice | 0 | bocznice[22][23]:
| ||
stacja kolejowa Opoczno Południe | 2 | przejście podziemne[19] wiata[19] urządzenie nagłaśniające[19] | ||
posterunek odgałęźny Pilichowice | 0 | |||
stacja kolejowa Olszamowice | 0 | |||
stacja kolejowa Włoszczowa Północ | 3 | wiata[19] urządzenie nagłaśniające[19] | Włoszczowa Północna (1974–1992) | |
posterunek odgałęźny Knapówka | 0 | |||
stacja kolejowa Psary | 0 | |||
stacja kolejowa Góra Włodowska | 0 | |||
stacja kolejowa Zawiercie | 4 | przejście podziemne[19] zadaszenie peronów[19] wyświetlacze elektroniczne[19] urządzenie nagłaśniające[19] kasy biletowe i biletomaty[24][25] Wi-Fi[26] bocznice[22]:
| Zawiercie (1847–1940) Warthenau (Zawiercie) (1941) Warthenau (1942–1945) | |
[18] | [19] | [27] |
Historia
Projektowanie i budowa
Centralna Magistrala Kolejowa została zaprojektowana w latach 1970–1971 i już podczas projektowania planowano dostosować ją do prędkości 200 – 250 km/h, stąd zastosowano odpowiednio duże promienie łuków – 4000 m – oraz odpowiednio dużą odległość pomiędzy osiami torów – 4,5 m[28].
Linia została wybudowana w latach 1971–1977, a w latach 1979–1980 całkowicie zelektryfikowano oba tory i zakończono budowę jej pierwotnej wersji[28]. W latach 1985–1986 linia została wyposażona w czterostawną dwukierunkową samoczynną blokadę liniową[13].
W latach 70. planowano wydłużenie linii CMK w kierunku północnym. Zakładano przebieg trasy od stacji Korytów przez Wyszogród – Płock – Brodnicę do Gdańska, z możliwym odgałęzieniem do Olsztyna. Do realizacji tych planów nigdy nie doszło[29].
W pierwszym okresie jej eksploatacji jeździły nią wyłącznie pociągi towarowe, głównie z węglem[28].
Pierwsze pociągi pasażerskie
3 czerwca 1984 wraz z wejściem w życie rozkładu jazdy na lata 1984/1985 na linii rozpoczęły kursowanie dwie pary pociągów ekspresowych: Górnik Warszawa – Gliwice oraz Krakus Warszawa – Kraków. Prędkość maksymalna tych pociągów po raz pierwszy w historii polskich kolei wynosiła 140 km/h. Wcześniej, od 1972 roku, największa prędkość rozkładowa w Polsce wynosiła 130 km/h i dotyczyła niektórych odcinków na trasie E 20 Warszawa – Poznań. Dzięki wprowadzeniu ekspresów na CMK doszło do znacznego skrócenia czasów jazdy, w zależności od relacji wynoszących 65 – 87 min (patrz tabela poniżej). W kolejnych rozkładach jazdy czasy te były skracane po kilka minut[30].
Relacja | 1983/1984 | 1984/1985 | 1985/1986 | Kolejne lata | |
---|---|---|---|---|---|
Warszawa – Katowice | 4 h 6 min | 3 h | 2 h 58 min | 2 h 49 min | [30] |
Katowice – Warszawa | 4 h 31 min | 3 h 4 min | |||
Warszawa – Kraków | 4 h 29 min | 3 h 11 min | 3 h 4 min | 2 h 52 min | |
Kraków – Warszawa | 4 h 23 min | 3 h 18 min |
Podwyższenie prędkości do 160 km/h
Od 29 maja 1988 na CMK zaczęły kursować pierwsze pociągi z prędkością 160 km/h. Podobnie jak 4 lata wcześniej były to ekspresy Górnik i Krakus. Pociągi prowadzone były 2 lokomotywami EP05 lub jedną EP09. Czasy jazdy wynosiły odpowiednio[30]:
- Warszawa – Katowice – 2 h 42 min,
- Warszawa – Kraków – 2 h 45 min.
W kolejnych latach czasy przejazdu tych odcinków oscylowały w granicach 2 godziny 40 minut do 2 godziny 50 minut. Rekordowe czasy przejazdu przy prędkości maksymalnej 160 km/h osiągnięto w rozkładzie jazdy 2009/2010[30]:
- InterCity Kościuszko pokonywał odcinek Warszawa – Kraków w czasie 2 godziny 28 minut (bez postojów),
- EuroCity Praha i Sobieski pokonywały odcinek Warszawa – Katowice w czasie 2 godziny 23 minuty (z jednym postojem).
Uzyskanie tak dobrych czasów jazdy było możliwe dzięki minimalnej liczbie postojów oraz małej rezerwie czasowej wynoszącej 5–6 minut na całą trasę. W kolejnych latach ze względu na wzmożone prace modernizacyjne czasy oscylowały w granicach 2 godziny 40 minut do ponad 3 godziny[30].
Modernizacja
Pierwsze prace wystartowały już w 1993 roku, kiedy to rozpoczęto modernizację torów głównych szlakowych, w ramach której zastosowano podkłady strunobetonowe, przytwierdzenia sprężyste oraz najnowocześniejsze wówczas maszyny do wymiany podtorza i nawierzchni. Do 2001 roku zmodernizowano w taki sposób odcinek Zawiercie – Psary[28].
Od roku 2000 zaczęto eksperymentalnie przebudowywać stację Psary w celu jej dostosowania do prędkości 200–250 km/h, montując zarówno rozjazdy z ruchomymi dziobami krzyżownic (pierwsze w Polsce), jak i zupełnie nowe rozjazdy sieciowe (gdzie pantograf przy jeździe na wprost nie styka się z przewodami w kierunku zwrotnym) i komputerowe systemy sterowania[28].
Na 7-kilometrowym odcinku Psary – Góra Włodowska w torze nr 1 zamontowano zupełnie nową sieć trakcyjną, zaprojektowaną i wykonaną przez polskich inżynierów i dostosowaną do ruchu z prędkością 250 km/h przy zasilaniu 3 kV prądem stałym. Taką sieć montowano również na wszystkich modernizowanych później odcinkach. Jest to sieć ciężka o dwóch linkach nośnych i dwóch przewodach jezdnych o całkowitym przekroju 440 mm² i specjalnej kompozycji miedzi z innymi dodatkami, aby przenosić obciążenia prądowe do 3200 A[28].
W podobnym zakresie jak stacja Psary w następnych latach zostały zmodernizowane stacje Góra Włodowska, Korytów (rozjazdy bez ruchomych dziobów krzyżownic) oraz posterunek odgałęźny Knapówka[28].
W 2009 roku na CMK rozpoczęła się instalacja systemu ETCS poziomu 1; budowa tego systemu wiązała się m.in. z instalacją około 1200 balis torowych oraz około 20 km przewodów[31]. Od 26 września do 1 października 2011 jedna z lokomotyw EU44 należąca do PKP Intercity została wykorzystana do testów tego systemu[32]. 21 listopada 2013 prezes Urzędu Transportu Kolejowego zezwolił na jego eksploatację[33].
W latach 2010–2014 zmodernizowano odcinek Włoszczowa Płn. – Olszamowice, ale bez obu stacji. Wymieniono sieć trakcyjną, wyremontowano wszystkie obiekty inżynierskie, punktowo wzmocniono podtorze (w tym metodą palowania) oraz wybudowano trzy nowe wiadukty drogowe w miejsce dotychczasowych przejazdów kolejowo-drogowych oraz zakontraktowano budowę kilku następnych. Nieco później rozpoczęto modernizację 80 km północnego fragmentu linii od Grodziska Mazowieckiego do Idzikowic (poza zmodernizowaną już stacją Korytów), tym razem z prawie wszystkimi stacjami tj. Szeligi, Strzałki i podg. Biała Rawska, ale bez stacji Idzikowice, która jest bardziej rozbudowana niż inne, przez co jej przebudowa jest droższa[28].
Od 16 listopada 2013 do 8 grudnia 2013 (w dni wolne) trwały na linii nr 4 testy składów ED250 Pendolino, podczas których kilkukrotnie bito rekord prędkości oraz przetestowano poprawność działania różnych systemów, w tym ETCS[34][35].
W grudniu 2014, żeby ograniczyć utrudnienia związane z modernizacją mostu na Pilicy, otwarto dodatkowy, tymczasowy posterunek odgałęźny Pilica, dzięki czemu jednotorowy odcinek skrócił się z 23 do 10 km[36].
Dodatkowe perony, posterunki i łącznica
W marcu 2006 rozpoczęto budowę peronu pasażerskiego na stacji Włoszczowa Północ. 16 października 2006 zaczęły zatrzymywać się tam pociągi PKP Intercity (TLK i Ex)[37], 5 czerwca 2009 pociągi Interregio Przewozów Regionalnych[38], a 15 grudnia 2014 Express InterCity Premium PKP IC[39]. Na początku listopada 2016 PKP PLK podpisała z przedsiębiorstwem Trakcja PRKiI umowa na modernizację stacji Włoszczowa Północ połączoną z dobudową drugiego peronu oraz dostosowaniem jej do budowy w przyszłości łącznicy nr 582 Czarnca – Włoszczowa Płn[40]. 11 sierpnia 2017 otwarto nowy peron[41].
14 grudnia 2014 otwarto peron na stacji Opoczno Południe[42]. Prace budowlane rozpoczęły się wiosną 2014. Oddano do użytku jednokrawędziowy peron o długości 300 m i wysokości 76 cm. Oprócz tego zabudowana została wiata przystankowa, oświetlenie, a SRK zostało przebudowane tak, by nie kolidowało z istnieniem krawędzi peronowej[43]. 16 maja 2017 PKP PLK podpisały umowę z przedsiębiorstwem Porr Polska Construcion na modernizację stacji połączoną z dobudową drugiego peronu[44].
11 sierpnia 2017 uruchomiono posterunek odgałęźny Pilichowice pomiędzy stacjami Opoczno Południe i Olszamowice[41].
29 grudnia 2017 PKP PLK podpisało z przedsiębiorstwem ZUE umowę na zaprojektowanie i budowę łącznicy pomiędzy Czarncą a Włoszczową Północną, umożliwiającej wjazd na CMK w stronę północną od Kielc[45]. W grudniu 2022 łącznia udostępniona została przewoźnikom[46].
Podwyższenie prędkości do 200 km/h
14 grudnia 2014 ED250 Pendolino rozpoczęły planowe kursowanie z prędkością 200 km/h na odcinku Zawiercie-Olszamowice. Polska stała się pierwszym krajem spośród państw należących od 2004 roku do Unii Europejskiej, gdzie wprowadzano większą prędkość pociągów niż 160 km/h[47]. Prędkość maksymalną wynoszącą 200 km/h wprowadzono na odcinku od km 125,200 do km 212,200 (czyli na szlaku Olszamowice – Zawiercie) z wyłączeniem km 151,900–155,430 (stacja Włoszczowa Północ) oraz km 142,850–149,500 (znajdują się tam przejazdy w poziomie szyn). Łączna długość odcinków z dozwoloną prędkością 200 km/h wynosiła 76,820 km[13].
12 marca 2017 rozpoczęły się prace modernizacyjne na stacjach Olszamowice i Włoszczowa Północ, w związku z czym skrócono odcinek z dopuszczoną prędkością 200 km/h do 58 km (km 156,496–214,800)[48].
10 grudnia 2017 na odcinku Grodzisk Mazowiecki – Idzikowice (80 km) wprowadzono prędkość 200 km/h[49].
PKP PLK ogłosiły w 2018, że planują podwyższenie prędkości na całej linii kolejowej CMK do 230 km/h[50].
Eksploatacja linii
Ruch pociągów pasażerskich
CMK wykorzystywana jest przede wszystkim przez pociągi dalekobieżne łączące Warszawę z Krakowem, Katowicami i Wrocławiem[28]. Pociągi pasażerskie uruchamiane są przez PKP Intercity oraz Polregio (na fragmencie linii)[28][51].
Według rozkładu jazdy 2016/2017 na CMK pociągi pasażerskie zatrzymują się na stacjach:
- Opoczno Południe – pociągi IC i TLK[52];
- Włoszczowa Północ – pociągi EIP i część EIC łączące Katowice z Warszawą oraz pociągi IC i TLK[53];
- Zawiercie – pociągi EIP, IC, TLK i EIC (w tym międzynarodowe)[54].
Od 5 czerwca 2009 do 13 czerwca 2015 po linii kursowały również pociągi Interregio Przewozów Regionalnych[55][56], a od 12 grudnia 2015 do 9 lipca 2017 również pociąg Dragon Kolei Mazowieckich[57][58].
Ruch pociągów towarowych
PKP PLK w grudniu 2013 wprowadziły ograniczenie – po linii nie mogą jeździć pociągi z prędkościami poniżej 120 km/h. Według rzecznika PKP PLK ograniczenie to ma charakter czysto eksploatacyjny i wiąże się z dostosowaniem linii nr 4 do prędkości powyżej 160 km/h. Odpowiednia profilacja torów na liniach przygotowanych do takich prędkości sprawia, że pociągi jadące wolniej niż 120 km/h powodują nadmierne zużywanie infrastruktury[59].
Przed wprowadzeniem tego ograniczenia po linii jeździło około 15 pociągów towarowych dziennie, przewożących kilka milionów ton ładunków rocznie[60].
Testy taboru
Centralną Magistralę Kolejową cechują bardzo dobre warunki techniczne, w związku z czym jest ona wykorzystywana do testów nowego taboru. Testowano tutaj m.in. EZT: 19WE[61], 31WE[62], ED74[63], EN75[64], ED161[65], ED250[66] czy ETR460[67], jak również lokomotywy: EU43[68], EU44[69], Vectron MS[70] oraz wagony 154A z wózkami 25ANa[68].
Na CMK zostały pobite wszystkie rekordy Polski po 1968 roku, kiedy to po raz ostatni na linii kolejowej nr 3 lokomotywa EU05-29 przekroczyła barierę 174 km/h[71].
Data | Pojazd | Producent | Rodzaj pojazdu | Prędkość | Rodzaj rekordu | |
---|---|---|---|---|---|---|
11 maja 1994 | ETR460 260 | Fiat Ferroviaria | EZT | 250,1 km/h | rekord prędkości pojazdu szynowego na torach Europy Środkowo-Wschodniej | [72] |
18 kwietnia 1999 | EU43-001 | Adtranz-Pafawag | lokomotywa elektryczna | 222 km/h | rekord prędkości lokomotywy na polskich torach | [68] |
29 maja 2009 | EU44-001 | Siemens | lokomotywa elektryczna | 235 km/h | rekord prędkości lokomotywy na polskich torach | [69] |
19 lutego 2013 | 31WE-001 | Newag | EZT | 211,6 km/h | rekord prędkości pojazdu całkowicie polskiej konstrukcji | [62] |
24 listopada 2013 | ED250-001 | Alstom Transport | EZT | 293 km/h | rekord prędkości pojazdu szynowego na torach Europy Wschodniej | [66] |
29 sierpnia 2015 | 45WE-010 | Newag | EZT | 225,2 km/h | rekord prędkości pojazdu całkowicie polskiej konstrukcji | [73][74] |
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b Id-12 (D29) Wykaz linii. plk-sa.pl, 2020-07-27. [dostęp 2020-09-14]. (pol.).
- ↑ Wykaz maksymalnych prędkości – składy wagonowe. plk-sa.pl, 2017-12-10. [dostęp 2017-12-10].
- ↑ Wykaz maksymalnych prędkości – autobusy szynowe i EZT. plk-sa.pl, 2017-12-10. [dostęp 2017-12-10].
- ↑ Wykaz maksymalnych prędkości – pociągi towarowe. plk-sa.pl, 2017-12-10. [dostęp 2017-12-10].
- ↑ Wykaz linii Id-12 (D-29). plk-sa.pl, 2016-12-30. s. 118. [dostęp 2017-02-12].
- ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 552.
- ↑ PKP PLK RAPORT 2013. plk-sa.pl. s. 25. [dostęp 2015-08-13]. (pol.).
- ↑ a b c Mapy ogólne. W: Ryszard Stankiewicz, Marcin Stiasny: Atlas Linii Kolejowych Polski 2014. Wyd. pierwsze. Rybnik: Eurosprinter, 2014, s. E8, E9, F8, F9, G7 i G8. ISBN 978-83-63652-12-8. (pol.).
- ↑ Wykaz linii Id-12 (D-29). plk-sa.pl, 2016-12-30. s. 63. [dostęp 2017-02-12].
- ↑ Jaka prędkość maksymalna na CMK?. rynek-kolejowy.pl, 2013-03-27. [dostęp 2013-03-27]. (pol.).
- ↑ Pierwsze rozjazdy na 250 km/h dotarły na CMK. kurier-kolejowy.pl, 2014-12-15. [dostęp 2014-12-16]. (pol.).
- ↑ PKP Energetyka: zakończono 70 proc. programu MUZ-a. kurier-kolejowy.pl, 2015-01-19. [dostęp 2015-01-20]. (pol.).
- ↑ a b c Andrzej Massel. Dostosowanie Centralnej Magistrali Kolejowej do dużych prędkości jazdy. „Technika Transportu Szynowego”. 4/2015. s. 47–52.
- ↑ Wykaz linii kolejowych, które są wyposażone w urzadzenia systemu ETCS. plk-sa.pl, 2017-12-04. [dostęp 2018-01-02].
- ↑ a b Regulamin sieci 2019/2020 – PKP Polskie Linie Kolejowe S.A [online], www.plk-sa.pl [dostęp 2020-04-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-11] (pol.).
- ↑ Klasy linii. plk-sa.pl, 2015-07-07. s. 1, 2. [dostęp 2015-08-04]. (pol.).
- ↑ Wykaz parametrów sieci trakcyjnej. plk-sa.pl, 2015-06-01. s. 3. [dostęp 2015-08-04]. (pol.).
- ↑ a b c Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych. plk-sa.pl, 2017-06-29. [dostęp 2017-09-16].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Wykaz peronów przy liniach kolejowych zarządzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.. plk-sa.pl, 2017-10-05. [dostęp 2017-10-24].
- ↑ Schemat linii kolejowych. mazowieckie.com.pl. [dostęp 2013-12-13].
- ↑ Wykaz ogólnodostępnych torów ładunkowych z przyległym placem lub rampą będących w zarządzie PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. do wykonywania czynności ładunkowych. plk-sa.pl, 2014-09-30. s. 4. [dostęp 2014-11-03]. (pol.).
- ↑ a b c d Wykaz odległości do terminali towarowych, punktów zaopatrzenia w paliwo, torów postojowych i punktów utrzymania pojazdów kolejowych. plk-sa.pl, 2014-03-10. s. 9, 12, 36. [dostęp 2014-11-03]. (pol.).
- ↑ Przewozy Regionalne inwestują w zaplecze w Idzikowicach. rynek-kolejowy.pl, 2014-02-24. [dostęp 2014-02-24].
- ↑ Kasy biletowe. kolejeslaskie.com. [dostęp 2016-09-06].
- ↑ Biletomaty Kolei Śląskich | Koleje Śląskie – regionalny przewoźnik kolejowy. kolejeslaskie.com. [dostęp 2016-09-06].
- ↑ Wi-Fi-tamy na dworcach w Polsce. pkpsa.pl. [dostęp 2014-11-06]. (pol.).
- ↑ Indeks stacji, przystanków osobowych, posterunków kolejowych z nazwami aktualnymi i wcześniejszymi. W: Ryszard Stankiewicz, Marcin Stiasny: Atlas Linii Kolejowych Polski 2011. Wyd. pierwsze. Rybnik: Eurosprinter, 2011. ISBN 978-83-931006-4-4. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j Robert Wyszyński. CMK i Pendolino – modernizacja jako przykład symbiozy (cz. I). „Rynek Kolejowy”. 8-9/2014. s. 50–53. (pol.).
- ↑ Jan Raczyński, Andrzej Massel. Uwarunkowania społeczne i gospodarcze rozwoju kolei dużych prędkości w Polsce. „Technika Transportu Szynowego, szybkiekoleje.org.pl”. s. 6 (30). [dostęp 2013-10-06]. [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04]. (pol.).
- ↑ a b c d e Robert Wyszyński. Pendolino – jakie czasy jazdy? (cz. I). „Rynek Kolejowy”. 10/2013, s. 80–83. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „TOR” Spółka z o.o.. ISSN 1644-1958. (pol.).
- ↑ PKP PLK: ETCS umożliwi skrócenie podróży z Warszawy do Krakowa albo do Katowic. rynek-kolejowy.pl, 2013-11-29. [dostęp 2013-12-02]. (pol.).
- ↑ Trwają testy ETCS na CMK. rynek-kolejowy.pl, 2011-09-30. [dostęp 2012-12-24]. (pol.).
- ↑ Prezes UTK wydał pierwsze w Polsce zezwolenia dla ETCS. rynek-kolejowy.pl, 2013-11-22. [dostęp 2013-11-22]. (pol.).
- ↑ Pendolino osiągnęło na CMK 242 km/h. kurier-kolejowy.pl, 2013-11-16. [dostęp 2013-11-18]. (pol.).
- ↑ Testy dynamiczne Pendolino zakończone. inforail.pl, 2013-12-09. [dostęp 2013-12-10].
- ↑ Karol Trammer. Tymczasowy posterunek skrócił wąskie gardło. „Z Biegiem Szyn”. 1 (75) styczeń-luty 2015. s. 2. Warszawa. ISSN 1896-4079.
- ↑ Włoszczowa Północna – najsławniejszy peron w Polsce. inforail.pl, 2006-11-05. [dostęp 2015-02-17]. (pol.).
- ↑ Kraków: Ruszył interREGIO do Warszawy. inforail.pl, 2009-06-09. [dostęp 2015-02-17]. (pol.).
- ↑ Pierwsze Pendolino we Włoszczowie Północ. tirynatory.pl, 2014-12-14. [dostęp 2015-08-19]. (pol.).
- ↑ Trakcja PRKiI zmodernizuje Włoszczowę Północ. rynek-kolejowy.pl, 2016-11-08. [dostęp 2016-11-08].
- ↑ a b Pociągi wróciły na Centralną Magistralę Kolejową. rynek-kolejowy.pl, 2017-08-11. [dostęp 2017-10-24].
- ↑ Opoczno ma przystanek na CMK. rynek-kolejowy.pl, 2014-12-16. [dostęp 2015-03-03]. (pol.).
- ↑ Andrzej Wdowski: Stacja kolejowa Opoczno Południe ma być gotowa w grudniu 2014 roku. Dziennik Łódzki, 4 lutego 2013. [dostęp 2015-07-23].
- ↑ Drugie perony na stacjach Opoczno Południe i Włoszczowa Południe. inforail.pl, 2017-05-17. [dostęp 2017-05-19].
- ↑ Będzie łącznik między Kielcami a CMK (Czarnca-Włoszczowa Północ). inforail.pl, 2017-12-29. [dostęp 2017-12-29].
- ↑ Łącznica Czarnca – Włoszczowa Północ usprawni możliwości podróży pociągiem [online], 6 grudnia 2022 .
- ↑ Pierwszy dzień z Pendolino. rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2014-12-14]. (pol.).
- ↑ Prędkość na odcinku CMK ograniczona z 200 do 160 km/h. Na pięć lat. rynek-kolejowy.pl, 2017-03-20. [dostęp 2017-03-21].
- ↑ Od dziś obowiązuje rozkład jazdy pociągów 2017/2018. kurier-kolejowy.pl, 2017-10-12. [dostęp 2017-10-12]. (pol.).
- ↑ CMK: Prędkość rekordowa, ale czasy przejazdu nie – Wszystko na temat branży kolejowej: PKP, Intercity, przewozy regionalne, koleje mazowieckie, rozkłady jazdy PKP, Kolej [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2019-02-13] .
- ↑ Jakub Madrjas: Pierwszy kurs „Dragona”. opoczno.info, 2015-12-19. [dostęp 2015-12-21]. (pol.).
- ↑ Opoczno Południe w internetowym rozkładzie jazdy PKP – rozklad-pkp.pl (odjazdy)
- ↑ Włoszczowa Północ w internetowym rozkładzie jazdy PKP – rozklad-pkp.pl (odjazdy)
- ↑ Zawiercie w internetowym rozkładzie jazdy PKP – rozklad-pkp.pl (odjazdy)
- ↑ Kraków: Ruszył interREGIO do Warszawy. inforail.pl, 2009-06-09. [dostęp 2015-12-21].
- ↑ Likwidacja IR Bolko i IR Piast. Jakie skutki przyniesie?. rynek-kolejowy.pl, 2015-06-09. [dostęp 2015-06-09]. (pol.).
- ↑ Pojechaliśmy pierwszym Dragonem do Krakowa. inforail.pl, 2015-12-19. [dostęp 2017-10-25].
- ↑ Dragon Kolei Mazowieckich nie kursuje, bo na siebie nie zarabiał. rynek-kolejowy.pl, 2017-08-24. [dostęp 2017-10-25].
- ↑ Po co wyrzucać towary z CMK?. rynek-kolejowy.pl, 2014-03-04. [dostęp 2015-02-18]. (pol.).
- ↑ CMK – pojedzie Pendolino i nic poza tym. tirynatory.pl, 2014-02-18. [dostęp 2015-02-19]. (pol.).
- ↑ 19WE pojechał 176 km/h na CMK. rynek-kolejowy.pl, 2010-01-28. [dostęp 2015-02-19]. (pol.).
- ↑ a b Jacek Chiżyski. 200 km/h polskiego składu 31WE IMPULS. „Świat Kolei”. 4/2013, s. 3. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Nowy EZT ED74 -01- jazda próbna. medcom.com.pl. [dostęp 2012-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
- ↑ CMK: testy śląskiego Flirta. kurier-kolejowy.pl, 2012-08-24. [dostęp 2015-02-19]. (pol.).
- ↑ Dart pojechał 200 km/h. rynek-kolejowy.pl, 2015-06-03. [dostęp 2015-06-03]. (pol.).
- ↑ a b Po co były te rekordy?. rynek-kolejowy.pl, 2013-12-01. [dostęp 2015-08-31].
- ↑ Marek Rabsztyn. Rekord prędkości pociągu na PKP. „Świat Kolei”. 2/1997, s. 18–20. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ a b c Michał Jerczyński. 222 km/h z lokomotywą. „Świat Kolei”. 3/1999, s. 3. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ a b Psary: 235 km/h Taurusem – zdjęcia i dodatkowe info. inforail.pl, 2009-06-08. [dostęp 2013-07-08]. (pol.).
- ↑ Lokomotywa Vectron MS z zezwoleniem w Polsce. rynek-kolejowy.pl, 2015-08-07. [dostęp 2015-08-09]. (pol.).
- ↑ Paweł Terczyński: Atlas lokomotyw. PKMK Poznań, maj 2002.
- ↑ Włoski elektryczny zespół trakcyjny typ ETR460 „Pendolino”. W: Robert Kroma, Janusz Sosiński, Krzysztof Zintel: Normalnotorowe wagony silnikowe kolei polskich 1991–2013. Wyd. 1. Poznań: BWH Kolpress, 2014, s. 72–79, seria: Encyklopedia taboru. ISBN 978-83-933257-6-4. (pol.).
- ↑ 226 km/h. Newag pobił rekord prędkości. rynek-kolejowy.pl, 2015-08-29. [dostęp 2015-08-29]. (pol.).
- ↑ Jakub Madrjas: Nowy rekord Polski na torach. rynek-kolejowy.pl, 2015-08-31. [dostęp 2015-08-31]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Tadeusz Augustowski, Andrzej Gołaszewski Czterdzieści lat Centralnej Magistrali Kolejowej, Problemy Kolejnictwa – Zeszyt 167 (czerwiec 2015)
- p
- d
- e
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 230A
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 393
- 394
- 395
- 700
- 701
- 702
- 703
- 704
- 705
- 706
- 707
- 709
- 710
- 711
- 712
- 713
- 714
- 715
- 716
- 717
- 719
- 720
- 721
- 722
- 723
- 724
- 725
- 726
- 727
- 728
- 729
- 730
- 731
- 732
- 733
- 734
- 735
- 736
- 737
- 738
- 739
- 740
- 741
- 742
- 743
- 744
- 745
- 746
- 747
- 749
- 750
- 751
- 752
- 753
- 754
- 755
- 756
- 757
- 758
- 759
- 760
- 761
- 762
- 763
- 764
- 765
- 766
- 767
- 768
- 769
- 770
- 771
- 772
- 773
- 774
- 775
- 776
- 777
- 778
- 779
- 780
- 781
- 782
- 786
- 800
- 801
- 802
- 803
- 804
- 805
- 806
- 807
- 808
- 809
- 810
- 811
- 812
- 813
- 814
- 815
- 816
- 817
- 818
- 819
- 820
- 821
- 822
- 823
- 824
- 825
- 826
- 827
- 828
- 829
- 830
- 831
- 832
- 833
- 834
- 835
- 836
- 837
- 838
- 839
- 840
- 841
- 842
- 843
- 844
- 845
- 846
- 847
- 848
- 851
- 854
- 855
- 857
- 858
- 859
- 860
- 861
- 862
- 863
- 864
- 865
- 866
- 867
- 868
- 869
- 870
- 871
- 872
- 873
- 874
- 875
- 876
- 877
- 878
- 880
- 881
- 882
- 883
- 884
- 885
- 886
- 887
- 888
- 889
- 890
- 891
- 892
- 893
- 894
- 895
- 896
- 897
- 898
- 899
- 900
- 901
- 902
- 903
- 904
- 905
- 906
- 907
- 908
- 909
- 910
- 911
- 912
- 913
- 914
- 915
- 916
- 917
- 918
- 919
- 920
- 921
- 922
- 923
- 924
- 925
- 926
- 927
- 928
- 929
- 930
- 931
- 932
- 933
- 934
- 935
- 936
- 937
- 938
- 939
- 940
- 941
- 942
- 943
- 944
- 945
- 946
- 947
- 948
- 949
- 950
- 951
- 954
- 955
- 956
- 957
- 958
- 959
- 960
- 961
- 962
- 963
- 964
- 965
- 966
- 967
- 968
- 969
- 970
- 971
- 972
- 973
- 974
- 975
- 976
- 977
- 978
- 979
- 980
- 981
- 982
- 983
- 984
- 985
- 986
- 987
- 988
- 989
- 990
- 991
- 992
- 993
- 994
- 995
- 996
- 997
- 998
- 999
- Wikiprojekt:Transport szynowy
- p
- d
- e
- Wikiprojekt:Transport szynowy
- PWN: 3884100